Shkencëtarët nga Kembrixhi kanë arritur të rinovojnë qelizat e lëkurës së 53-vjeçares në mënyrë që ato të jenë të barabarta me qelizat e lëkurës së 23-vjeçares dhe besojnë se të njëjtën gjë mund ta bëjnë edhe me indet e tjera të trupit.
Qëllimi përfundimtar është të zhvillohen trajtime për sëmundjet e lidhura me moshën si diabeti, sëmundjet e zemrës dhe çrregullimet neurologjike. Teknologjia bazohet në teknikat e përdorura për të krijuar delen e klonuar Dolly më shumë se 25 vjet më parë.
Udhëheqësi i ekipit, profesori Wolf Rijk i Institutit Babraham në Kembrixh, thotë se shpreson se teknika mund të përdoret përfundimisht për t’i mbajtur njerëzit më të shëndetshëm ndërsa plaken. “Kemi ëndërruar për gjëra të tilla. Shumë sëmundje të zakonshme përkeqësohen me kalimin e moshës dhe të mendosh për t’i ndihmuar njerëzit në këtë mënyrë është emocionuese”, thotë ai.
Megjithatë, profesor Reich thekson se përpjekja është në një fazë shumë të hershme. Thotë se duhet të zgjidhen disa probleme shkencore përpara se të kalojë nga laboratori i tij në aplikim klinik. Por ai tha se për herë të parë, përtëritja e qelizave është treguar të jetë një hap kyç përpara.
Teknika IPS e rinovimit
Kjo teknikë daton vë vitet 1990, kur studiuesit në Institutin Roslin pranë Edinburgut zhvilluan një metodë për konvertimin e një qelize të gjëndrës së qumështit të rritur të marrë nga një dele në një embrion. Kjo çoi në krijimin e deleve të klonuara Dolly.
Qëllimi i ekipit nuk ishte të krijonte klone delesh apo njerëzish, por të përdorte një teknikë për të krijuar të ashtuquajturat qeliza burimore njerëzore. Ata shpresonin që këto qeliza të mund të shndërroheshin në inde specifike, si qelizat e muskujve, kërcit dhe nervave, për të zëvendësuar pjesët e konsumuara të trupit. Ata shpresonin që këto qeliza të mund të shndërroheshin në inde specifike, si qelizat e muskujve, kërcit dhe nervave, për të zëvendësuar pjesët e konsumuara të trupit.
Teknika e Dolly u thjeshtua në vitin 2006 nga prof. Shimana Yamanaka, një metodë e re e quajtur IPS, përfshinte shtimin e kimikateve në qelizat e të rriturve për rreth 50 ditë. Kjo rezultoi në ndryshime gjenetike që i kthyen qelizat e rritura në qeliza staminale.
Ekipi i prof. Reikut përdori teknikën IPS në qelizat e lëkurës 53-vjeçare. Por ata e shkurtuan banjën kimike nga 50 ditë në rreth 12 ditë. Dr. Diljet Jill u habit kur zbuloi se qelizat nuk u kthyen në qeliza burimore embrionale – por u rinovuan në qeliza të lëkurës që dukeshin dhe silleshin sikur i përkisnin një personi 23-vjeçar.
Tha: “Më kujtohet dita kur mora rezultatet dhe nuk besoja se disa nga qelizat ishin 30 vjet më të reja se sa duhej. Ishte një ditë shumë emocionuese!”
Zhvillimi i barnave për përtëritje të lëkurës
Teknika nuk mund të përkthehet menjëherë në aplikim klinik, sepse metoda IPS rrit rrezikun e kancerit. Por profesor Rijk është i bindur se tani që dihet se është e mundur të rinovohen qelizat, ekipi i tij mund të gjejë një metodë alternative, më të sigurt.
“Qëllimi afatgjatë është të zgjasë shëndetin e njeriut, jo jetëgjatësinë, në mënyrë që njerëzit të mund të plaken në një mënyrë më të shëndetshme”, tha ai.
Profesor Rijk thotë se disa nga aplikimet e para mund të jenë zhvillimi i ilaçeve për përtëritje të lëkurës tek njerëzit e moshuar në pjesët e trupit ku ata kanë prerje ose djegie – si një mënyrë për të përshpejtuar shërimin. Hapi tjetër është të shihet nëse teknologjia mund të aplikohet në inde të tjera si muskujt, mëlçinë dhe qelizat e gjakut.
A mund të aplikohet në të gjithë trupin?
Pyetje e madhe është nëse përpjekjet kërkimore në këtë fushë do të çojnë në një metodë rigjenerimi të gjithë trupit, një eliksir rinie ose pilula kundër plakjes. Professor Rajk tha se kjo ide nuk është plotësisht e paarritshme.
“Teknika është aplikuar tek minjtë e modifikuar gjenetikisht dhe ka disa shenja përtëritjeje. Një studim tregoi shenja të pankreasit të rinovuar, gjë që është interesante pë shkak të potencialit në luftë kundër diabetit.”
