“BE ose komuniteti ndërkombëtar më i gjerë duhet të parashikojë lëvizjen e tij dhe të qetësojë gjendjen.”
Hartmann Florence, gazetar franceze dhe-ish zëdhënëse e Panelit ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë (ICTY) thotë se Perëndimi në Ukrainë ka përsëriture gabimeve që ka bërë në luftën e-ish Jugosllavisë të viteve 1990 – – ai nuk i çmontoi me kohë proceset që çuan në luftë e mund ta bënte këtë.
“Është shumë e vështirë të ndalosh luftën kur ajo ka filluar. Në rastin e ish-Jugosllavisë, ata nuk donin të ndërhynin, kështu që lufta zgjat shumë; në Ukrainë duan të ndihmojnë, por mund të ndërhyjnë, sepse ka një buton bërthamor në duart e Vladimir Putin,” tha ajo në një intervistë për Al Jazeera.
Kritika e saj nuk është për shkak të vetë kritikën, thotë Hartmann, autore e katër librave: për Slobodan Millosheviqin, punën e ICTY-së, “sinjalizuesit” dhe Srebrenicën, por për të integruar në fund historitë e popujve nga Evropa Lindore në Perëndimore e që nga gabimet nga e kaluara e ardhmja të bëhet më e sigurt.
Në pytjen se a duhet marrë seriozisht këcënimin e Ballkanit, ajo totë:
- Ai [Putini] ka treguar qartë se është i interesuar për një pjesë të ish-Jugosllavisë, apo Ballkanit Perëndimor. Nuk e di nëse ky interes është një strategjike për detin e ngrohtë, pra Adriatik dhe Mesdhe, apo thjesht për të destabilizuar Evropën, apo për të bërë Euroazinë. Por sido që të jetë, kjo pjesë i intereson si territor, ani pse shpesh analistët thonë se Ballkani nuk është aq i rëndësishëm për rusët. Po, ai [Putin] e ka shënuar se është i rëndësishëm.
Ka disa vende të tjera këtu që nuk janë në NATO, dhe aq më tepër që nuk janë në Bashkimin Evropian, që do të thotë se ekziston ajo pikë e dobët në kontinentin evropian ku [Putini] mund të destabilizojë, dhe në këtë kuptim Ballkani është interesant për të. Që nga viti 2012, kur u kthye në Kremlin, pas një pauze kur ia dorëzon pushtetin [Dmitri] Medvedevit, ai e ka bërë të qartë se është i interesuar për Serbinë, Bosnjën dhe Hercegovinën, Malin e Zi dhe Maqedoninë e Veriut. Dhe që nga fillimi i dekadës së fundit, ao i vë instrumentet e tij në atë rajon.
Për Rusinë nuk është problem të interesohet ekonomikisht për këtë rajon, siç janë të interesuar për vende të tjera, por hyrja e tij, e Putinit në këtë fushë ka një qëllim të profilizuar – ai mbështet politikat e veçanta. Kështu, në mars 2021, Rusia tha se do të konsideronte akt armiqësor dhe se do të përgjigjej në mënyrë që të adekuate nëse Bosnja dhe Hercegovina afrohej më shumë me NATO-n.
Interesi i Putinit këtu nuk ka ndryshuar, pa marrë paasysh se në Ukrainë nuk po i ecën ashtu si e ka menduar – siç nevojitej dhe nuk u bë në Ukrainë – që Bashkimi Evropian ose komuniteti më i gjerë ndërkombëtar të parashikojnë lëvizjet e tij dhe të qetësojnë gjendjen. Është e nevojshme të përgatiten dhe të përgjigjen përpara të krijohet një situatë e vështirë. Nuk i shoh tanket ruse, nuk e shoh destabilizimin në këtë mënyrë, por kjo nuk do të thotë se nuk do të ketë destabilizimin [të një lloj tjetër].
Ajo thotë se NATO-ja e BE-ja vetëm në kohë të fundit e kuptuan seriozitetin e tyre, dhe kjo ishte shumë e qartë shumë herët. Infiltrimi këtu, me qëllime të Rusisë, me qëlime të këqija, nëse jo që nga viti 2014, atëherë nuk së paku nga viti 2016 apo. Milorad Dodik kësaj radhe nuk kërcënon shkëputje vetëm brenda pikave zgjedhore apo politike. Tani ai ka shumë vetëbesim dhe është e qartë se Rusia është pas tij. Është dashur të thuhet më herët – ne një kundërplan, po mundohemi t’i drejtojmë të kemi që të mos rrjedhin në atë pikë sa të jetë shumë e vështirë të ktheheni. Perëndimi padyshim e kuptoi rrezikun pas pushtimit rus të përfshis. Ose mendoj se një pjesë e Perëndimit e kuptoi atë rrezik.
