Thellë në shkretëtirën e Saharasë, në shtetin Mauritani në Afrikëv Veriperëndimore, shtrihet qyteti oazë Chinguetti. I themeluar në shekullin e njëmbëdhjetë, qyteti qëndronte në kryqëzimin e rrugëve të vjetra tregtare trans-sahariane.
Kjo shkretëtirë është e famshme për karvanët e saj me deve, të cilat në kulmin e tyre transportonin mallra nëpër Afrikën e Veriut. Së bashku me tregtinë, këtu tregtoheshin dorëshkrime nga bota arabe, duke e bërë Chinguetti një qendër mësimi.
Zhvillimi kulturor dhe ai social në këtë vend erdhi falë tregtisë, më e rëndësishmja një koleksion i madh dorëshkrimesh nga Mauritania dhe e gjithë Lindja e Mesme.
Sot rrugët tregtare trans-sahariane të dikurshme nuk janë më dhe vendi po bën çmos për ta rimarrë këtë qytet. Dorëshkrimet, të cilat janë pjesë e qytetit dhe trashëgimisë së pasur kulturore të Mauritanisë, kërcënohen nga disa elemente.
Saif Ahmed Mamoud është pronari i bibliotekës së familjes Ahmed Mamoud. Koleksioni i tyre nisi në vitin 1699 dhe sot përfshin mbi 700 dorëshkrime. Kjo trashëgimi e pasur kulturore letrare e ka origjinën nga e gjithë bota arabe, dorëshkrimet që mbulojnë tema të ndryshme, si feja, matematika, letërsia dhe astronomia.
“Chinguetti ka shumë libra, shumë dorëshkrime, gjëja më e rëndësishme për këta libra është pjesa më fetare e dorëshkrimeve”, shpjegon ai.
Në shkurt të vitit 2021, liderët nga pesë vende të Afrikës Perëndimore dhe Franca ranë dakord të rrisin luftën kundër ekstremistëve islamikë në rajonin e Sahelit, i cili përfshinte Mauritaninë.
Udhëheqësit u zotuan gjithashtu të forcojnë më tej një energji rajonale të njohur si forca “G5 Sahel” që u themelua në vitin 2017. Ajo përbëhet nga ushtarë nga Mali, Burkina Faso, Çadi, Nigeria dhe Mauritania, të cilët veprojnë në bashkëpunim me trupat franceze.
Mamoud thotë se kërcënimi i terrorizmit në të kaluarën dhe tani COVID kanë frenuar fluksin e vizitorëve në Chinguetti, por turistët kanë filluar të rikthehen.
“Chinguetti dikur u kërcënua pak nga terroristët, Chinguetti (që është një) cep i mençurisë, cep i paqes, cep i qetësisë, u kërcënua më pas edhe nga kjo murtajë. Në vitin 1995 kishte pak shpresë që qyteti mund të mirëpriste turistët. Por mjerisht terrorizmi i pengoi turistët të vinin dhe turizmi ndaloi për pak kohë. Ra COVID-19 dhe turizmi ndaloi përsëri. Por këtë vit ka një kthim të vogël të turizmit, ne jemi optimistë dhe të gjithë janë të lumtur”, ka thënë ai.
Turisti francez Guillerm Youenn ka thënë se dëshiron të mësojë më shumë për vendin.
“Prandaj erdha me miqtë dhe donim ta vizitonim bibliotekën, e cila është shumë e rëndësishme për Mauritaninë. Mësuam shumë gjëra”, ka thënë ai.
Një tjetër nga bibliotekat historike të qytetit është në pronësi të familjes Habott, e cila krenohet me mbi 1 mijë e 400 dorëshkrime. Dorëshkrimi më i vjetër në Bibliotekën Habott daton nga shekulli i njëmbëdhjetë.
Diçka tjetër që kërcënon dorëshkrimet janë termitet, ka thënë pronari Ahmed Ould Habott.
“Kështu, për të ruajtur dorëshkrimet filluam të vendosim pluhur në kontejnerë, legenë me ujë, produkte për ruajtjen e librave që të mos shkatërroheshin nga termitet dhe insektet. Por së fundmi, ne i hoqëm të gjitha këto dorëshkrime tre muaj më parë dhe i kemi në diell, dhe nën nxehtësinë e diellit kemi shtuar kripë për t’i mbrojtur nga insektet”.
Hoteli aty pranë “Eden”, po ashtu u ofron mysafirëve nga një librari të vogël në çdo dhomë.
“Librat që janë në dhoma janë jashtëzakonisht të rëndësishëm për turistët, pasi u mësojnë atyre shumë për jetën këtu në Chinguetti. Turistët e vlerësojnë shumë këtë. Respekti për këta libra vlerësohet shumë kur i zbulojnë njerëzit” , ka thënë menaxheri Ali Eden.
Chinguetti është pjesë e Listës së Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s. Në të u përfshi në vitin 1996.
Folegj: Dorëshkrimet e lashta, disa që datojnë nga shekulli i njëmbëdhjetë, po tërheqin turistët në oazën Chinguetti në Mauritani./albora.ch/
