Historia e një burri Tongan, që e ka përjetuar cunamin dhe i cili u largua duke notuar midis ishujve për më shumë se 24 orë, është bërë një nga të parët që doli nga vendi ishull, pesë ditë pasi fatkeqësia ndërpreu komunikimin midis tij dhe pjesës tjetër, shrkuan The Guardian.
Lisala Folau, një marangoz me aftësi të kufizuara në pension, i tha radiostacionit Tongan Broadcom FM, se ai notoi nga ishulli i tij Atata përmes dy ishujve të tjerë të pabanuar për të arritur përfundimisht në ishullin kryesor të Tongatapu, një distancë totale prej rreth 13 kilometrash.
Një transkript i intervistës së tij të së enjtes u përkthye dhe u shpërnda nga një redaktor i lartë në stacionin radiofonik, George Lavaka, në Facebook.
Folau tha se kishte qenë duke e ngjyrosur shtëpinë e tij , kur u alarmua për cunamin.
Imazhet ajrore tregojnë dëme të ndryshme në ishullin Mango dhe Tonga pas shpërthimit të vullkanit në Hunga Tonga-Hunga Ha’apai.
“Vëllai im i madh dhe nipi më erdhën në ndihmë, këtë herë vala ka kaluar nëpër sallonin tonë, ne u zhvendosëm në një pjesë tjetër të shtëpisë kur një valë më e madhe erdhi, e cila sipas vlerësimeve të mija ishte rreth jo më pak se gjashtë metra”, tha ai.
“Kini parasysh që jam invalid. Unë nuk mund të eci siç duhet dhe kur mundem, besoj se një fëmijë mund të ecë më shpejt se unë”, shtoi ai.
Ai tha se ata u ngjitën në një pemë me mbesën e tij, ndërsa vëllai i tij vrapoi për të kërkuar ndihmë. Kur dallgët u qetësuan, ata zbritën, por pikërisht atëherë goditi një valë më e madhe.
“Kur dallga shpërtheu në tokë pak poshtë nesh, unë dhe mbesa ime Elisiva nuk kishim asgjë për t’u mbajtur dhe u futëm në det. Ishte ora 19:00”, tha Folau.
“Ne lundruam në det, vetëm duke i thirrur njëri-tjetrit. Ishte errësirë dhe nuk mund të shiheshim. Shumë shpejt nuk munda më të thërrisja mbesën time, por dëgjova zërin e djalit tim”, shtoi ai.
Folau ka thënë se në atë moment ka vendosur të mos i përgjigjet djalit të tij, nga frika se mos rrezikonte jetën për ta shpëtuar.
“E vërteta është se asnjë djalë nuk mund ta braktisë babanë e tij. Por për mua, si baba mbaja heshtje, sepse po t’i përgjigjesha, ai do të hidhej dhe do të përpiqej të më shpëtonte. Por e kuptoj situatën e vështirë dhe mendova nëse më e keqja vjen të më godasë vetëm mua”, tha Folau.
Folau tha se mendonte se nëse do të ngjitej pas një trungu peme, familja e tij të paktën do të ishte në gjendje të gjente trupin e tij nëse ai do të vdiste.
“Unë notova dhe u ndalova në lindje të ishullit Toketoke”, tha ai.
Lisala tha se në një moment në mëngjes ai pa një varkë patrullimi policie që po shkonte për në ishullin Atata.
“Kam kapur një leckë dhe tunda me dorë, por barka nuk më pa. Më pas po kthehej në Tonga dhe unë tunda përsëri me dorë, por ndoshta ata nuk më panë”, tha ai.
Më pas ai u përpoq të shkonte në ishullin Polo’a, duke u nisur rreth orës 10 të mëngjesit dhe duke u arritur rreth orës 18:00.
“Thirra dhe bërtita për ndihmë, por nuk kishte njeri aty. Mendja ime ishte tani tek mbesa ime që u lamë bashkë dhe tani unë kisha mbijetuar, por për mbesën time nuk dija asgjë”, ka thënë Lisala.
Folau tha se më pas u fokusua në lëvizjen e tij të radhës – “Tani kisha mendje të fortë se mund të arrija te mui’i Sopu.” Sopu është në skajin perëndimor të kryeqytetit Nuku’alofa, në ishullin kryesor të Tongatapu”.
“Po mendoja për motrën time në Hofoa, e cila vuan nga diabeti dhe vajzën time më të vogël, e cila ka probleme me zemrën. E gjithë kjo vraponte në mendjen time”, rrëfeu ai.
Rreth orës 21:00, Folau tha se u lëkund drejt një shtëpie në Sopu, duke mbërritur përfundimisht në fund të një rruge publike të mbyllur me katranë, teksa u kap nga një automjet që kalonte dhe u dërgua në shtëpinë e shoferit.
The Guardian nuk ka qenë në gjendje të përcaktojë se çfarë ndodhi me djalin e Folaut dhe mbesën me të cilën ishte në Atata.
Megjithatë, vetëm tre persona janë konfirmuar se kanë vdekur pas cunamit, asnjë nga Atata.
Një djalë tjetër, Talivakaola Folau, shkroi në Facebook për të shprehur mirënjohjen e tij: “Një histori që nuk do ta harroj kurrë në jetën time. Ndërsa flisja me familjen në Tonga, lotët e mi vazhduan të binin kur mendoj për babin tim duke notuar në oqean pas goditjes së cunamit. Zemra ime është thyer duke imagjinuar se po pi në ujin e detit, babi, por ti je një njeri me vullnet të fortë”.
Historia është bërë virale në mediat sociale që kur u nda për herë të parë nga gazetari tongan Marian Kupu.
Sipas Erika Radewagen, një zyrtare e notit e nivelit olimpik nga Paqësori, historia e mbijetesës së Folaut është mbresëlënëse.
“Është absolutisht e mahnitshme, duke qenë se ai po ikte nga një ngjarje katastrofike, të jetë nën atë lloj presioni, mendërisht dhe me presion shtesë fizik për të ikur”, ka thënë Radewagen.
“Edhe notarët me shumë eksperiencë kanë kufij fizikë dhe parametra të caktuar, por duhet një mendësi tjetër për të bërë atë që ai bëri. Nuk është sikur ra nga një varkë, ai po i shpëtonte një vullkani që shpërtheu, i rrëmbyer nga cunami. Ka më shumë pengesa fizike, si hiri, mbeturinat, dallgët dhe faktorë të tjerë që do ta kishin bërë notin e tij shumë më sfidues”, ka shtuar ajo. /albora.ch/
