Që nga fillimi i luftës në Ukrainë, Gjermania ka pasur një problem serioz kredibiliteti, sepse shihet si një partner i ngushtë i Moskës. Kjo mund të ndryshojë ekuilibrin e fuqisë brenda Bashkimit Evropian.
Një vit më parë, ndërsa mandati i Angela Merkelit i afrohej fundit, ajo u vlerësua në mbarë botën si figura politike më e rëndësishme në Bashkimin Evropian dhe një nga më të rëndësishmet në Perëndim.
Megjithatë, arritjet e sundimit të saj gjashtëmbëdhjetëvjeçar përfshijnë parandalimin e anëtarësimit të Ukrainës në NATO, si dhe ndërtimin e Nord Stream 2 nga Rusia në Gjermani, edhe pse Rusia e kishte aneksuar tashmë Krimenë në kohën e lejes së ndërtimit. Megjithatë, thuajse askush nuk u interesua për këtë në kohën kur kancelarja gjermane i jepte lamtumirën politikës.
Një botë ndryshe
Në ditën e parë të sulmit rus në Ukrainë, ministrja e Jashtme gjermane Anelena Burbock tha: “Ne jemi zgjuar në një botë tjetër”.
Pushtimi rus i Ukrainës jo vetëm që shkatërroi rendin evropian pas Luftës së Dytë Botërore, por ndryshoi edhe vlerësimin e politikës gjermane ndaj Rusisë.
Në fillim të prillit, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky e ftoi Angela Merkelin të vinte dhe të shihte “në çfarë ka sjellë politika e koncesioneve ndaj Rusisë në 14 vitet e fundit” në lidhje me fotot e kufomave në Bucha.
Shkrimtari ukrainas Andrei Kurkov tha për DW-në se po përjeton “shumë emocione anti-gjermane” në Ukrainë. “Angela Merkel po e quan hapur veten fajtore”, tha ai. Akuza të ngjashme vijnë nga Polonia dhe vendet baltike.
Ato nuk i referohen vetëm Angela Merkelit, por një brezi të tërë politikanësh gjermanë që u mbështetën në “tregtinë përmes tregtisë” (Wandel durch Handel), teoria se armiqësia historike me Rusinë mund të reduktohet nëse tregtohet.
Ish-ministri i Jashtëm gjerman dhe presidenti aktual Frank-Walter Steinmeier pranoi “vlerësimet e gabuara” që i kushtuan Gjermanisë shumë besueshmëri.
Më i turpshmi është roli i ish-kancelarit dhe liderit të socialdemokratëve Gerhard Shrëder. Ai nuk dëshiron të distancohet nga Putini dhe ende punon për shqetësimet ruse të energjisë.
A është i vërtetë “ndryshimi i epokave”?
Në fillim të luftës në Ukrainë, kancelari Olaf Scholz shpalli “ndryshimin e epokave” në Bundestag, duke theksuar kështu se qeveria gjermane kishte nxjerrë një mësim.
Nga ana tjetër, ai paralajmëroi se Lufta e Tretë Botërore ishte e mundur dhe hezitoi në dërgimin e armëve në Ukrainë dhe futjen e masave të gjera për bojkotimin e energjisë ruse. Prandaj jo të gjithë e besonin se bëhej fjalë vërtet për “ndryshim të epokës”.
Kryeministri i Polonisë, Tadeusz Morawiecki, kundërshtoi bllokimin e sanksioneve shtesë, më të ashpra të Bashkimit Evropian kundër Rusisë.
Ka shenja të tjera të humbjes së reputacionit të Gjermanisë. Në fillim të prillit, në kryeqytetin e Lituanisë, Vilnius, njerëzit demonstruan para ambasadës gjermane, sepse Berlini nuk po vendos një embargo të plotë ndaj gazit dhe naftës ruse. Në shtetet baltike, marrëdhëniet e mira midis Gjermanisë dhe Rusisë janë parë gjithmonë me mosbesim të veçantë, sepse ato vende janë parë si viktimat e radhës të Vladimir Putinit.
Këtë javë, gazeta çeke Lidove noviny deklaroi se Scholz jep një përshtypje “mbrojtëse” dhe se përgjigja e tij ndaj kërkesave për dërgimin e armëve në Ukrainë është “po, por…”. Sipas autorit, Scholz ka komunikim të dobët dhe mendim të ndryshueshëm.
Eksperti i Evropës Lindore Volker Weiksel beson se kufizimi i Scholz-it nuk ndihmoi as në Moskë: “Është një supozim i gabuar që e ashtuquajtura maturi ka efekte pozitive në imazhin e Gjermanisë në Rusi. Përkundrazi, propaganda e Moskës e paraqiste Gjermaninë në mënyrë të tepruar si mike, ndërsa tani është e tepërt edhe si armike”.
Mosbesimi ndaj Berlinit
Henning Hoff i Shoqatës Gjermane për Punët e Jashtme sheh “mosbesim” në vendet baltike dhe Poloni. “Në fund, Berlini donte të bënte biznes me Moskën,” tha ai. Në këto vende, kjo ngjall asociacione me paktin midis Hitlerit dhe Stalinit të vitit 1939, me të cilin këta diktatorë ndanë Evropën mes tyre.
Weiksel beson se hezitimi në vendosjen e embargove dhe dërgesave të armëve, dhe në dëshirën e Ukrainës për t’u bashkuar me BE, nuk është pritur mirë nga evropianët e tjerë: “Gjermania pritet të luajë një rol udhëheqës në BE. Por çfarëdo çështje politike që shikoni ndaj Rusisë apo Ukrainës, qeveria gjermane filloi shumë vonë dhe nën presion”.
Ambasadori ukrainas në Gjermani Andriy Melnik shprehu dyshimin se “kancelarja nuk dëshiron të dorëzojë” armët e premtuara. Ai shtoi: “Mund të krijohet përshtypja se ata janë duke pritur për një armëpushim. Atëherë nuk ka më presion mbi Gjermaninë, kështu që nuk nevojiten më vendime të guximshme”.
Rënia e reputacionit të Gjermanisë mund të shihet në një fushë krejtësisht të ndryshme. Eurovizioni i sivjetshëm ishte ndoshta me më shumë politikë deri më tani. Publiku në të gjithë Evropën i dha më shumë pikë Ukrainës dhe më pak Gjermanisë.
Ndikimi i Parisit nuk po rritet
Nëse ndikimi gjerman bie, atëherë ndikimi i vendeve të tjera mund të rritet. Të martën (17 maj), presidenti ukrainas foli me telefon me kancelarin gjerman Olaf Scholz dhe presidentin francez Emanuel Macron.
Zelenski e përshkroi bisedën me Scholz-in me disi ngurrim si “me të vërtetë produktive”, dhe bisedën me Macron si “thelbësore dhe të gjatë”. Tema ishte dëshira e Ukrainës për t’u bashkuar sa më shpejt në BE.
Pavarësisht kësaj, Henning Hoff nuk mendon se Macron do të bëhet lideri i ri i BE-së. “Dhe mosbesimi ndaj Francës është i madh”, thotë ai, duke kujtuar se që nga viti 2019, presidenti francez është përpjekur të vendosë një dialog strategjik me Putinin, pa një marrëveshje me anëtarët e BE-së të Europës Lindore.
Hoff thotë se politika evropiane ndaj Rusisë nuk mund t’i lihet vetëm Francës apo Gjermanisë. “Evropa Qendrore dhe Lindore, vendet baltike dhe Polonia duhet të dëgjohen qartë”.
Çfarë duhet të bëjë Gjermania?
Weiksel beson se Gjermania duhet të bëjë tre gjëra: “Të mbështesë kërkesën e Ukrainës për statusin e kandidatit në BE me të gjitha forcat dhe mbështetjen e vazhdueshme për mbrojtjen e Ukrainës”.
Ai e quan gjënë e tretë detyrë Herkuliane – është një kthesë e suksesshme energjetike. Humbja e reputacionit të javëve të mëparshme do të harrohet shpejt nëse Gjermania tregon se ka një model për të ardhmen”.
Duke aluduar në politikën e kancelarit gjermanoperëndimor Willy Brant nga vitet 1970, Hoff thotë se Gjermania ka nevojë për një lloj politike të re lindore. Sipas tij, ajo politikë duhet të fokusohet kryesisht në fqinjët e afërt, partnerët në BE dhe NATO, dhe vetëm në hapin e dytë në Rusinë pas Putinit, për të cilën Hoff thotë se shpreson se do të vijë së shpejti. “Besimi mund të rikthehet vetëm përmes evropianizimit të vërtetë të politikës së Rusisë,” tha ai.
Volker Weiksel beson se një kuptim i ri i politikës është gjithashtu i nevojshëm: “Për 70 vjet, shoqëria gjermane besonte se lufta mund të zhdukej nga bota nëse nuk do të ishte më agresori. Ideja se dikush tjetër mund të jetë agresori dhe se viktima duhet të ndihmohet konkretisht me armë, pa kërkuar falje për disa akte nga e kaluara – kjo ishte e pamendueshme për një pjesë të mirë të shoqërisë gjermane. Ndryshimi i mentalitetit sapo ka filluar”.
