Turneu i UEFA-s për femra në Euro 2022 mund të ketë përfunduar, por çështja e pagave të futbollisteve në Zvicër vazhdon.
Ëndrra e kombëtares zvicerane të futbollit për femra për të dalë mirë në Euro 2022 u shkatërrua muajin e kaluar kur u mundën 4-1 nga Holanda në raundin e parë. Ata ranë gjithashtu në raundin e parë në turneun e kaluar në vitin 2017, hera e parë që Zvicra kualifikohej në kampionatet evropiane. Megjithatë, këtë vit ata bënë një hap përpara: tani mund të presin paga më të larta.
Pak përpara turneut, Shoqata Zvicerane e Futbollit (SFA) dhe sponsori kryesor i skuadrës Credit Suisse njoftuan se femrave do t’u paguhej i njëjti bonus ndeshjeje si homologët e tyre meshkuj – pra katër herë e gjysmë sesa u ishte dhënë më parë. Këto bonuse paguhen kur një ekip kualifikohet për një turne, arrin në çerekfinale ose përfundon duke ngritur trofeun. SFA ka përshtatur gjithashtu shpërblimin për të drejtat e imazhit, që do të thotë se gratë do të fitojnë po aq sa burrat kur shfaqen në një reklamë, për shembull. SFA nuk e ka zbuluar shumën e saktë për arsye të konfidencialitetit dhe mbrojtjes së të dhënave, tha zëdhënësi i shoqatës Dominik Erb.
Në shtator 2021, UEFA, organi qeverisës i futbollit evropian me bazë në Zvicër, dyfishoi paratë e çmimeve nga ato që ishin ofruar në vitin 2017. 16 kombet kualifikuese në Euro 2022 kishin 16 milionë euro (15.6 milionë CHF) për të ndarë. Kjo do të thotë se përveç ditores së paguar nga SFA, çdo ekipi i janë garantuar 600,000 €. Ky mund të jetë një hap më afër pagës së barabartë, por pabarazia e të ardhurave mes futbollistëve femra dhe meshkuj mbetet e madhe. Në Kampionatin Evropian më të fundit të meshkujve, Euro 2020, u shpërndanë 331 milionë euro çmime ndërmjet skuadrave, me çdo skuadër që mori 9.25 milionë euro vetëm për pjesëmarrje.
Interpretimi i drejtësisë
“Rritja e parave të çmimeve është vetëm një nga hapat e shumtë që kemi ndërmarrë për të forcuar dhe promovuar futbollin e femrave”, tha një zëdhënës i UEFA-s. Standardet ishin përmirësuar ndjeshëm që nga turneu i fundit, thanë ata. Në të njëjtën kohë, UEFA tha se dëshiron të punojë në mënyrë më të qëndrueshme: “angazhimi financiar duhet të pasqyrojë të ardhurat dhe koston për çdo turne”.
Diskutimi rreth pagës së barabartë në futboll nxjerr në pah edhe interpretime të ndryshme të drejtësisë. Ndeshjet e meshkujve padyshim gjenerojnë shumë më shumë para sesa ndeshjet e femrave, të cilat shpesh janë në të kuqe. Loja e meshkujve tërheq më shumë tifozë në stadiume dhe më shumë shikues në ekranet televizive, dhe shitësit me pakicë kanë më shumë gjasa të rrisin shitjet e tyre të mobiljeve të kopshtit, aksesorëve për barbekju dhe kremrave kundër diellit gjatë një turneu me meshkuj. Futbollistët meshkuj përballen me konkurrencë më të ashpër dhe duhet të luftojnë më shumë për të arritur majat. Publiciteti i madh nënkupton edhe më shumë presion.
Disa njerëz thonë se loja e meshkujve u duket thjesht më tërheqëse: meshkujt vrapojnë më shpejt dhe janë më të fortë se femrat, gjë që i bën ndeshjet e tyre më intensive. Por a e justifikon kjo diferencën e madhe të pagave mes futbollistëve meshkuj dhe femra, veçanërisht për ekipet kombëtare?
“Në këtë rast, kuptimi i drejtësisë ndjek një logjikë tregu, sipas së cilës vetëm kërkesa përcakton vlerën e një shërbimi,” shkroi sociologia sportive Karolin Heckemeyer në editorialin e saj për revistën Fussball dhe Gesellschaft (futbolli dhe shoqëria). Heckemeyer është bashkëredaktor i revistës dhe jep leksione në Universitetin e Shkencave të Aplikuara dhe Arteve në Zvicrën Veriperëndimore.
Është gjithashtu e ditur se niveli i kërkesës bazohet në cilësinë e shërbimit të ofruar, thotë ajo, duke shtuar se për këtë arsye edhe dallimet enorme në të ardhura dhe burime janë legjitime. “Situata financiare e futbollit të femrave mund të përmirësohet vetëm nëse rritet vlera e saj në treg,” tha ajo.
Megjithatë, performanca dhe drejtësia mund të interpretohen ndryshe, thekson Heckemeyer. Ajo merr shembullin e Norvegjisë, ku në vitin 2017 u prezantua paga dhe çmime të barabarta për futbollistët femra.
Shoqata Norvegjeze e Futbollit argumentoi se vlera e performancës së një ekipi nuk varej nga kërkesa, por nga stërvitja dhe koha që atletët investojnë në sportin e tyre si dhe performancën e tyre. Norvegjezët janë të bindur se kushtet dhe mundësitë mund të jenë të barabarta vetëm nëse gratë arrijnë barazi financiare me homologët e tyre meshkuj. Më shumë para jo vetëm që do të rrisnin pagën e një lojtari, por gjithashtu do të përmirësonin infrastrukturën, trajnimin e trajnerëve, zhvillimin e të rinjve si dhe futbollin e klubeve dhe bazës.
Ekipi kombëtar i futbollit për femra të Shteteve të Bashkuara gjithashtu ka luftuar për paga të barabarta për shumë vite. Hendeku i pagave në SHBA ishte edhe më i madh se në Evropë edhe pse ekipi kombëtar i femrave gjeneron më shumë para dhe tërheq më shumë spektatorë sesa kombëtarja e meshkujve. Por kur femrat fituan Kupën e Botës në 2015, ato morën vetëm 2 milionë dollarë (1.9 milionë CHF) si para, ndërsa kolegët e tyre meshkuj morën 9 milionë dollarë për vendin e tyre të 11 – të në Kupën e Botës 2014.
Pasi gratë amerikane fituan Kupën e Botës përsëri në 2019, ato intensifikuan luftën e tyre për paga të barabarta, gjë që rezultoi në një zgjidhje diskriminimi prej 24 milionë dollarësh në fillim të këtij viti. Lufta e tyre gjithashtu siguroi që në të ardhmen të gjitha fondet nga FIFA, organi qeverisës i futbollit botëror me bazë në Cyrih, të hidhen në të njëjtën tenxhere dhe të shpërndahen në mënyrë të barabartë për futbollistët meshkuj dhe femra.
Përjashtim nga rregulli
Diferenca e madhe e pagave gjinore ekziston në shumicën e turneve të mëdha sportive, me përjashtim të katër Grand Slameve të tenisit. Më shumë se 50 vjet më parë, US Open prezantoi çmime të barabarta për burra dhe gra, dhe disa vjet më vonë, French Open dhe Australian Open ndoqën shembullin. Wimbledon më në fund arriti në 2007.
Ndryshimi në tenis nuk ndodhi brenda natës. Tenistja amerikane Billie Jean King mori topin kur ajo formoi Shoqatën e Tenisit të Grave në 1973 dhe krijoi një kulturë tenisi për gratë që nuk e nxirrte legjitimitetin e saj nga krahasimi i vazhdueshëm me tenisin e meshkujve.
Kjo ngre pyetjen pse hendeku gjinor në futboll ekziston ende. A janë me të vërtetë avantazhet fizike natyrore që kanë meshkujt ndaj femrave që e bëjnë lojën më emocionuese? Apo nuk mund të ketë versione të ndryshme, por të barabarta të një sporti? Në fund të fundit, lojtarët e një klubi lokal futbolli në Bernese Oberland nuk ka gjasa të luajnë dhe të vrapojnë aq shpejt sa kolegët e tyre nga Manchester City ose Bayern Munich, por kjo nuk e zvogëlon pasionin e tifozëve të tyre.
Heqja dorë nga pagat
Euro 2022 për femra i ka dhënë një tjetër shtysë futbollit të femrave, ndërkombëtarisht dhe në Zvicër.
“Më shumë se 10,000 spektatorë ndoqën miqësoren mes Zvicrës dhe Anglisë [në stadiumin Letzigrund në Cyrih në qershor]”, thotë Erb në Federatën Zvicerane të Futbollit. “Nuk kemi parë kurrë një turmë kaq të madhe.” (Anglia fitoi 4-0.)
Në prill, finalja e Kupës së femrave ndërmjet FC Zurich dhe Grasshopper Club Zurich tërhoqi rreth 8,000 tifozë, një rekord i ri. Gjithashtu, numri i futbollisteve të regjistruara është rritur në Zvicër gjatë viteve të fundit dhe tani është rreth 30,000.
