Më shumë se 2,300 njerëz janë vrarë dhe mijëra janë plagosur nga tërmeti i fuqishëm që goditi Turqinë juglindore, pranë kufirit me Sirinë, në orët e para të mëngjesit të së hënës. Tërmeti me epiqendër pranë qytetit Gaziantep, u pasua nga pasgoditje të shumta, duke përfshirë një që ishte pothuajse aq i madh sa i pari.
Pse ishte kaq vdekjeprurës?
Ekspertët thonë se kanë ndikuar disa faktorë. “Një nga arsyet pse numri i viktimave ka qenë kaq i lartë është cilësia e dobët e ndërtesave,” tha për Al Jazeera Mustafa Erdik, Observatorin Kandilli të Universitetit Bogazici dhe Institutin e Kërkimeve të Tërmeteve në Stamboll.
Strategjia Kombëtare e Turqisë për Tërmetet dhe Plani i Veprimit për 2012-2023 theksoi se si migrimi masiv dhe i shpejtë gjatë viteve 1950 çoi në një zhvillim urban të mbikëqyrur dobët, duke i bërë qytetet “lehtësisht të prekshme” ndaj rreziqeve natyrore.
Pas tërmetit në vitin 1999, institucionet e Turqisë njohën një nevojë urgjente për të reduktuar rreziqet në një vend të prirur ndaj tërmeteve dhe vitin e ardhshëm, legjislacioni u miratua për të zbatuar kontrollet e detyrueshme të projektimit dhe inspektimet e ndërtimit në të gjitha ndërtesat.
Ndërtesat e ndërtuara sipas kodeve të projektimit rezistente ndaj tërmeteve, megjithatë, janë ende në pakicë. “Ato që janë shembur datojnë para vitit 2000,” tha Erdik. Një tjetër arsye për shifrat e larta të viktimave është koha e goditjes së tërmetit të parë.
Tërmeti ra ndërsa njerëzit flinin në orën 4:17 të mëngjesit (01:17 GMT) dhe bllokuan shumë nën rrënoja. Një tjetër tërmet i fortë me magnitudë 7.6 ra më pas vonë në orën 13:24 (10:24 GMT) katër kilometra në jug-juglindje të qytetit Ekinozu në Kahramanmaras, ku tërmeti me magnitudë 7.8 goditi disa orë më parë.
Ndërtesat moderne nuk ishin të vetmet të dëmtuara. Kalaja e Gaziantepit, e cila daton që nga mbretëria hitite dhe u zgjerua nën Perandorinë Romake, është shembur pjesërisht. Qeveria turke ka shpallur gjendjen e jashtëzakonshme të nivelit 4, e cila përfshin thirrjen për ndihmë ndërkombëtare si dhe mobilizimin e të gjitha forcave kombëtare.
Chris Elders, profesor në Universitetin Curtin të Australisë, tha se thellësia e tërmetit fillestar në rreth 18 km gjithashtu kontribuoi për ta bërë atë veçanërisht shkatërrues. Në një thellësi të cekët, “energjia që lëshohet nga tërmeti do të ndihet mjaft afër sipërfaqes me intensitet shumë më të madh sesa nëse do të ishte më thellë në kore.”, tha ai.
Naci Gorur, një sizmolog në Akademinë e Shkencave të Turqisë, u kërkoi zyrtarëve lokalë që të kontrollojnë menjëherë digat e rajonit për të çara për të shmangur përmbytjet potencialisht katastrofike.
Sirisë i mungojnë burimet për t’iu përgjigjur emergjencës
Në Sirinë fqinje, ndërtesat u raportuan se janë shembur në një zonë përgjatë kufirit turk që shtrihet nga Alepo dhe Hama në qytetin turk të Dijarbakirit, më shumë se 330 km (200 milje) në verilindje. Organizatat humanitare kanë frikë se numri aktual i të vdekurve në Siri – më shumë se 800 – mund të rritet pasi ekipet e shpëtimit janë shumë të papajisura për t’iu përgjigjur urgjencës.
“Makinat janë të vjetra dhe nuk ka mjaftueshëm ekskavatorë për të ndihmuar”, tha për Al Jazeera Mey Al Sayegh, zëdhënëse e Federatës Ndërkombëtare të Shoqatave të Kryqit të Kuq dhe Gjysmëhënës së Kuqe. Tanya Evans, drejtoreshë për Sirinë për Komitetin Ndërkombëtar të Shpëtimit, tha se tërmeti ishte “një goditje tjetër shkatërruese për popullin që tashmë po luftojnë pas vitesh konflikti”.
